Chúc thọ

**phannguyenquoctu** Sat Apr 09, 2011 11:09 pm

Chúc thọ

Thứ Sáu, 04/02/2011 19:40

Chúc thọ là tập tục lâu đời, biểu thị hai mặt của một mong muốn: Xóa bỏ dấu vết tàn phá của thời gian và đưa vào thế giới chúng ta chút vĩnh cửu. Đây là kỳ vọng để vui sống, mặc dù nói cho cùng đó là kỳ vọng bất thành

“Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau / Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu / Phen này ông quyết đi buôn cối / Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu” (Năm mới chúc nhau - Trần Tế Xương). Thời Tú Xương cũng đã chán ngán những lời chúc Tết sáo và cũ rích có từ ngày xửa ngày xưa đó, vậy mà hết năm này tới năm khác, cứ mỗi độ Xuân về Tết đến là người người, nhà nhà đều âm vang những lời chúc ấy.

Sơn thủy Phúc Thọ. Tranh màu nước của Nguyễn Văn Nhơn

Sống lâu nhờ trời cho

Việc sinh tử được đặt ra từ buổi bình minh của lịch sử con người và mong muốn thoát khỏi điều ấy cũng đeo đẳng họ từ đó đến nay. Thế nên, con người mới ao ước có được cây gậy đầu sinh đầu tử của Tản Viên sơn thánh / Sơn Tinh; lá thuốc trường sinh của chú Cuội, thờ Thọ Tinh / Ông Thọ... để cầu được sống lâu hay chọn giải pháp tu tâm hướng thiện nhằm làm xúc động lòng công chính của Nam Tào, Bắc Đẩu, để rồi khi Tết đến, người ta lại “chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu”.

Theo truyền thống, người ta coi việc sống lâu là thiên tước (tước vị của trời ban cho), khác với tước vị do con người, vua chúa phong tặng. Ngày xưa, người nào sống qua một vòng hoa giáp mới được coi là thọ; sống đến 70 tuổi là thuộc loại hiếm; sống được 80 tuổi thì có quyền chống gậy vào triều (trượng cư triều) mà không cần quỳ mọp như bá quan văn võ mỗi lần thiết triều...

Do ảnh hưởng văn hóa Trung Hoa nên nhiều người cho rằng đấng quyết định ban thiên tước cho con người là Thọ Tinh, tục gọi Ông Thọ, thuộc bộ tam đa Phúc - Lộc - Thọ.

Thọ Tinh là một trong các vị thần chủ quản tinh tú. Theo truyền thuyết, Thọ Tinh là Đan Lăng chân nhân ở Tiên Đảo, Nam Cực nên còn gọi là Nam Cực tinh quân, đối lập với Bắc Đẩu (theo vũ trụ quan truyền thống thì phương Nam tượng trưng cho sự sống đối lập với phương Bắc biểu thị cho sự chết).

Hình tượng Thọ Tinh là một ông lão tay cầm trái đào tiên, tích hợp với sự tích ban đào tiên trường thọ từ thần thoại Tây Vương Mẫu (thường thấy qua phim truyện nhiều tập Tây du ký).

Ảnh: Nguyễn Á

Các đồ án chúc thọ

Ngoài trái đào tiên, các đồ án chúc thọ còn dùng những biểu tượng khác thường thấy là hươu, rùa, hạc, chim đuôi cờ (chim phướng), tùng, vạn niên thanh, linh chi... Các đồ án này thường phối kết với những biểu trưng cát tường như ý. Đây cũng là trường hợp khá tương đồng với các đồ án chúc thọ lấy dạng tự từ chữ “Thọ” làm biểu thị chính. Các đồ án tích hợp với tự dạng chữ “Thọ” đặc biệt phổ biến là chủ đề Phúc - Thọ.

Riêng bức Bách thọ, gồm một trăm chữ “Thọ” với đủ các loại tự dạng khác nhau, là một bức “thư pháp” đại tập thành chủ vào ý đồ chính là chúc sống lâu. Cũng có nhiều đồ án vẽ núi / giả sơn làm biểu tượng cho câu chúc “Thọ tỉ Nam sơn” hay “Thọ sơn phúc hải”...

Bên cạnh đó, chúng ta còn thấy các bức tranh chúc thọ có vẽ mèo và bướm. Mèo và bướm là những con vật được “tá âm” để chúc sống lâu, đạt được thiên tước của trời đất. Các bức tranh này thường vẽ bướm và chùm hoa nở để biểu thị trường thọ và vẻ đẹp tinh khiết. Lại có bức vẽ cả bướm và mèo để thể hiện lời chúc tụng tôn kính hơn.

Nói chung, chúc thọ là một tập tục lâu đời, biểu thị hai mặt của một mong muốn vô vọng: Xóa bỏ dấu vết tàn phá của thời gian và đưa vào thế giới chúng ta chút vĩnh cửu. Đây là kỳ vọng để vui sống, mặc dù nói cho cùng đó là kỳ vọng bất thành. Tương tự, các nghi lễ gắn với vòng đời của mỗi người thực chất là những lễ thức đáp ứng sự trói buộc không thể vượt qua của quy luật tự nhiên.

Các hành vi lễ hội đó, xét cho cùng là những cố gắng cậy nhờ cộng đồng, thân thích giải thoát con người khỏi mối sợ hãi cá nhân. Điều đó chỉ ra tầm quan trọng của những lời chúc tụng, những tặng vật trang trọng, nhất là trong ngày mở đầu năm mới với nhiều hy vọng, dù cho lời chúc đó... xưa như trái đất!

Huỳnh Ngọc Trảng

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31